Ενεργειακό Ισοζύγιο

Γιατί παχαίνουμε; Η απάντηση βρίσκεται στη διαταραχή του «ενεργειακού ισοζυγίου»

Αν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που «δίνουν μάχη» με τη ζυγαριά, μάλλον δεν αποτελείτε εξαίρεση: ο έλεγχος του σωματικού βάρους απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο και μάλιστα όχι μόνο για  λόγους αισθητικής όσο και αν και αυτοί είναι σημαντικοί για την ψυχική μας ...ευημερία.  Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι, το φυσιολογικό σωματικό βάρος μπορεί να θεωρηθεί συνώνυμο με την υγεία, σε αντίθεση με την παχυσαρκία που «ανοίγει την πόρτα» σε πολυάριθμα προβλήματα υγείας όπως μυοσκελετικά προβλήματα, καρδιαγγειακά νοσήματα και σακχαρώδη διαβήτη. Πώς λοιπόν μπορούμε να διατηρήσουμε το βάρος μας «φυσιολογικό»;

Τί είναι το ενεργειακό ισοζύγιο;

Οι άνθρωποι καθημερινά χρειαζόμαστε ενέργεια (θερμίδες) για τις μεταβολικές μας λειτουργίες (π.χ. τη λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, του εντέρου κ.λπ.) αλλά και τη σωματική μας δραστηριότητα (π.χ. τις καθημερινές μας εργασίες στο σπίτι ή τη δουλειά, αλλά και την ενασχόλησή μας με κάποια μορφή άσκησης). Την ενέργεια αυτή, μαζί βεβαίως και με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, την προσλαμβάνουμε μέσα από τα διάφορα τρόφιμα και ροφήματα του διαιτολογίου μας. Όταν η ενέργεια (που τη μετράμε σε «θερμίδες») που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας, είναι ίση με εκείνη που «καταναλώνουμε» για τις μεταβολικές μας ανάγκες και τη σωματική μας δραστηριότητα, τότε το βάρος μας διατηρείται σταθερό.

Ενεργειακό Ισοζύγιο έχουμε όταν:

Θερμίδες που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής (από όλα τα τρόφιμα και ροφήματα) = Θερμίδες που «καίμε» (για τις μεταβολικές ανάγκες και τη σωματική δραστηριότητα)

Η διαταραχή του ενεργειακού ισοζυγίου μπορεί να αυξήσει το βάρος μας

Όταν  το «ισοζύγιο» ενέργειας διαταράσσεται, και συγκεκριμένα, όταν η ενέργεια που προσλαμβάνουμε είναι περισσότερη από εκείνη που καταναλώνουμε, τότε το σωματικό μας βάρος αυξάνεται. Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι μία γυναίκα χρειάζεται 2.000 θερμίδες καθημερινά για να διατηρεί σταθερό το βάρος της. Εάν καθημερινά, για μία εβδομάδα, προσλαμβάνει 2.500 θερμίδες (δηλαδή 500 θερμίδες περισσότερες, ανεξάρτητα από το αν αυτές προέρχονται π.χ. από όσπρια και φρούτα ή γλυκίσματα, παϊδάκια ή αναψυκτικά με ζάχαρη), τότε θα αυξήσει το βάρος της κατά μέσο όρο κατά 0,5 κιλό σε μία εβδομάδα.

Όλες οι θερμίδες «μετρούν»

Αν πάλι αναρωτιέστε γιατί παίρνετε βάρος ενώ «προσέχετε», τότε καλό θα είναι να γνωρίζετε ότι όλες οι «θερμίδες» μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του βάρους, ανεξάρτητα από το αν προέρχονται από τρόφιμα που θεωρούμε αναγκαία συστατικά ενός ισορροπημένου διαιτολογίου (π.χ. κοτόπουλο, ελαιόλαδο, όσπρια ή παξιμάδια) ή ...πηγές γευστικής ικανοποίησης (π.χ. σοκολάτα, μακαρονάδα, σουβλάκια ή αναψυκτικά). Για το λόγο αυτό πρέπει καθημερινά να συνυπολογίζουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε από το σύνολο της διατροφής μας, και να επικεντρωνόμαστε κυρίως σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, προσαρμοσμένο στο επίπεδο της σωματικής μας δραστηριότητας.

Η σημασία της άσκησης

Από την άλλη, κάθε είδους σωματική δραστηριότητα μπορεί να συνεισφέρει στην καύση θερμίδων, ακόμα και αν αυτή δεν θεωρείται «σημαντική».  Για παράδειγμα, μία ενήλικη γυναίκα μπορεί να «κάψει» 150 θερμίδες με 45 λεπτά οικιακών εργασιών, δηλαδή όσες περίπου με 30 λεπτά έντονου περπατήματος, ή 25 λεπτά πιλάτες, ή 20 λεπτά έντονης αεροβικής άσκησης ή τέννις. Αυτή η φαινομενικά μικρή αλλά καθημερινή κατανάλωση 150 θερμίδων μπορεί, ωστόσο, να οδηγήσει σε απώλεια σχεδόν μισού κιλού σε είκοσι μέρες, χωρίς καμία άλλη αλλαγή στη διατροφή ή τη σωματική δραστηριότητα, και με την προϋπόθεση ότι δεν θα αυξηθεί η πρόσληψη ενέργειας μέσω της διατροφής.

Είναι όμως μόνο θέμα «θερμίδων»;

Από την άλλη, σήμερα γνωρίζουμε ότι  πολλοί -και φαινομενικά διαφορετικοί – παράγοντες  επηρεάζουν το βάρος μας. Η  γενετική προδιάθεση, ορισμένες ασθένειες, ορμονικές διαταραχές (π.χ. υποθυρεοειδισμός), ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η «σύνδεση» της συναισθηματικής κατάστασης με το φαγητό, η έλλειψη προσωπικού χρόνου, το χρόνιο άγχος και οι διαταραχές ύπνου, καθώς και η επιρροή ενός οικογενειακού περιβάλλοντος με κακές διατροφικές συνήθειες, ή η επίδραση ενός κοινωνικού περιβάλλοντος που ευνοεί την καθιστική ζωή, αυτοί και ακόμα περισσότεροι είναι παράγοντες που επιδρούν με άμμεσο ή έμμεσο τρόπο στον έλεγχο του βάρους, επειδή πολύ απλά, επηρεάζουν το ένα από τα δύο σκέλη της «ζυγαριάς», δηλαδή την πρόσληψη ενέργειας ή την κατανάλωση ενέργειας ή και τα δύο.

Το «κλειδί» είναι η ισορροπία

Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τους πολυάριθμους παράγοντες που επηρεάζουν τις συνήθειες και επιλογές μας, τελικά φαίνεται ότι, σε ό,τι αφορά στον έλεγχο του βάρους μας, το «κλειδί» βρίσκεται στην εξισορρόπηση της ενέργειας (θερμίδες) που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας και την ενέργεια που δαπανούμε για τις μεταβολικές μας ανάγκες και τη σωματική μας δραστηριότητα. Ας αφήσουμε λοιπόν τους διάφορους μύθους, τις υπερβολές και τις στερήσεις που συχνά αναφέρονται ως «πανάκεια» για τον έλεγχο του βάρους και ας στρέψουμε την προσοχή μας στη ζυγαριά του ενεργειακού ισοζυγίου, πολύ απλά μέσα από μία ισορροπημένη διατροφή με μέτρο και ποικιλία, παράλληλα με μια δραστήρια ζωή.