- Ημερομηνία:19/11/2015
- Κατηγορίες:Άρθρα και Νέα Υγεία Καρδιαγγειακά Νοσήματα
Δρ. Σοφία Τσαλουχίδου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Ph.D.
Στην εμφάνιση ή την πιθανότητα εμφάνισης αναιμίας ή της ύπαρξης κάποιου καρδιαγγειακού επεισοδίου είναι σίγουρο ότι η σκέψη των περισσοτέρων στρέφεται στη χαμηλή πρόσληψη σιδήρου και στην υψηλή κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη, αντίστοιχα. Μήπως όμως οι πιο πάνω καταστάσεις συσχετίζονται στενά και με κάποιο άλλο διατροφικό συστατικό; Σίγουρα ναι! Η διαταραχή στο μεταβολισμό της Βιταμίνης Β12 μπορεί να είναι υπεύθυνη και για τις δυο αυτές καταστάσεις...
Βιταμίνη Β12 λοιπόν, η αλλιώς κοβαλαμίνη (ενα μικρό σύνολο ενώσεων, οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τη χημική ομάδα, που προσκολλάται στο κεντρικό άτομο κοβαλτίου). Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να συνθέσει Βιταμίνη Β12 σε επαρκείς ποσότητες (για να είμαστε ακριβείς μπορεί να παραχθεί Β12 από την εντερική χλωρίδα, αλλά σε μικρές ποσότητες και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις), κατά συνέπεια είμαστε αναγκασμένοι να την προσλάβουμε μέσω της τροφής. Η Β12 προσλαμβάνεται κυρίως από ζωικές πηγές όπως κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, θαλασσινά και λιγότερο από άλλες πηγές όπως η μαγιά μπύρας...
Η διαδρομή της Β12 εφόσον την προσλάβουμε με την τροφή..
Αφού λοιπόν η Β12 προσληφθεί μέσω της τροφής, (με τη μορφή της κυανοκοβαλαμίνης ή υδροξυκοβαλαμίνης), συνδέεται στο στομάχι μας με μια γλυκοπρωτεΐνη (ενδογενής παράγοντας castle), και δημιουργείται εκεί το σύμπλεγμα βιταμίνης Β12–γλυκοπρωτείνης, το οποίο απορροφάται απο το γαστρεντερικό σύστημα και στη συνέχεια μεταφέρεται στους ιστούς ή αποθηκεύεται στο ήπαρ. Αφού μεταφερθεί με το αίμα, εισέρχεται στα κύτταρα, και μετατρέπεται σε μεθυλοκοβαλαμίνη (στο κυτταρόπλασμά), ή σε 5-δεοξυαδενοσυλκοβαλαμίνη (στα μιτοχόνδρια).
Η μεθυλοκοβαλαμίνη συμμετέχει στη μεθυλίωση της ομοκυστείνης σε μεθειονίνη (απαραίτητο θειούχο αμινοξύ). Η κατάλυση της αντίδρασης γίνεται από τη συνθάση της μεθειονίνης η οποία απαιτεί ως συμπαράγοντα τη βιταμίνη Β12. Φαίνεται λοιπόν ότι για να πραγματοποιηθεί η μεθυλίωση της ομοκυστεΐνης στον ανθρώπινο οργανισμό απαιτείται η παρουσία βιταμίνης Β12 (σε αντίθεση με άλλους οργανισμούς, που διαθέτουν το ένζυμο που μετατρέπει τη ομοκυστεΐνη σε μεθειονίνη χωρίς την παρουσία της βιταμίνης Β12). Με απλά λόγια η ομοκυστεΐνη έχει απόλυτη ανάγκη την βιταμίνη Β12. Διαταραχή στο μεταβολισμό της Β12 (έλλειψη της ή καταστροφή της) μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή συγκέντρωση ομοκυστεΐνης, εφόσον η ομοκυστεΐνη δεν θα μπορεί να μετατραπεί σε μεθειονίνη. Η υψηλή συγκέντρωση ομοκυστεΐνης, αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου στην εμφάνιση θρόμβωσης αιτία καρδιαγγειακού επεισοδίου, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες των αγγείων (αλλοίωση της δομής του ενδοθηλίου τους).
Η ανεπαρκής μεθυλίωση της βιταμίνης Β12 όμως εκτός απο αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης μπορεί να οδηγήσει και σε ανεπαρκή ερυθροποίηση, με αποτέλεσμα την εμφάνιση μια μορφής αναιμίας (Μεγαλοβλαστική αναιμία).
Η Β12 με μια σειρά βιοχημικών διεργασιών συμβάλλει στη δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η έλλειψη της επιφέρει ελαττωματική σύνθεση DNA (διατάραξη στη σύνθεση του) και πολλαπλασιασμό των ερυθροκυττάρων. Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι να παρατηρούνται οι αιματολογικές ανωμαλίες της μεγαλοβλαστικής αναιμίας (μη φυσιολογικά μεγάλα ερυθρά αιμοσφαίρια).
Αίτια έλλειψης Βιταμίνης Β12 - Παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης Β12
Σε φυσιολογικές συνθήκες το άτομο λαμβάνει καθημερινά απο την τροφή πάνω απο 5μg βιταμίνης Β12, ποσότητα δηλαδή μεγαλύτερη απο αυτήν που έχει ανάγκη ο οργανισμός (Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη θεωρούνται τα 2μg). Είναι εύλογο να ερωτηθεί κανείς γιατί να οδηγηθεί κάποιος σε έλλειψη Β12. Κάποιες περιπτώσεις ανεπαρκούς διαιτητικής πρόσληψης (ακραία νηστεία ή αποκλειστική χορτοφαγία), αλλά και περιπτώσεις χρόνιας χρήσης φαρμάκων, όπως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων, τα αντιόξινα φάρμακα πχ Losec, (που χρησιμοποιούνται συνήθως σε ασθενείς με πεπτικό έλκος, χρόνια γαστρίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) προκαλούν εξουδετέρωση γαστρικών υγρών, οδηγώντας σε μη απελευθέρωση της Β12 από τις τροφές. Η χρήση φαρμάκων με δραστική ουσιά την μετφορμίνη (πχ Glucophage) σε περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη, μπορεί να προκαλέσουν δυσαπορρόφηση της Β12 από το γαστρεντερικό σύστημα. Επίσης στην τρίτη ηλικία μπορεί να παρατηρηθεί ατροφική γαστρίτιδα, η οποία οδηγεί σε υποχλωρυδρία (μειωμένη έκκριση υδροχλωρικού οξέος και πεψίνης) με αποτέλεσμα αφ’ενός τη μη δυνατότητα αποδέσμευσης της Β12 από τις πρωτεΐνες της τροφής και αφ’ετέρου την αυξημένη ανάπτυξη βακτηριδίων που καταναλώνουν την Β12. Τέλος χειρουργικές επεμβάσεις (γαστρεκτομή) ενίοτε προκαλούν έλλειψη του ενδογενούς παράγοντα και δυσαπορρόφηση της Β12.
Έλεγχος για ανεπάρκεια Βιταμίνης Β12
Ακόμη και αν τα επίπεδα Β12 στον ορό να είναι φυσιολογικά, αυτό δεν αποκλείει την ανεπάρκεια (ενδοκυτταρική) της Β12. Για το λόγο αυτό λοιπόν, κρίνεται αναγκαία η μέτρηση πιο αξιόπιστων και ευαίσθητων δεικτών ανεπάρκειας Β12 όπως, επίπεδα της ομοκυστεΐνης και του μεθυλμαλονικού οξέος (αυξημένα σε ανεπάρκεια βιταμίνης Β12). Ιδιαίτερη προσοχή όμως γιατί ακόμη και αυτοί οι δείκτες μπορεί να βρεθούν αυξημένοι ακόμη και αν δεν υπάρχει έλλειψη Β12 (αυξημένες τιμές ομοκυστεΐνης και μεθυλμαλονικού οξέος πχ σε περίπτωση νεφρικής ανεπάρκειας).
Θεραπεία ανεπάρκειας Β12
Σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης ανεπάρκειας Β12 (αποκλειόμενων άλλων παραγόντων) συνήθως χορηγείται ενέσιμη ή απο του στόματος αγωγή και όχι διαιτητική αγωγή. Εάν η αιτία δυσαπορρόφησης δεν είναι η διατροφική ανεπάρκεια τότε η από του στόματος χορήγηση ίσως δεν επιφέρει τόσο καλά αποτελέσματα. Καλύτερα να προταθεί η ενέσιμη θεραπεία. Η ενέσιμη αγωγή ενέχει κάποιες φορές τον κίνδυνο μειώσεως του καλίου ορού (ιδιαίτερη προσοχή σε ηλικιωμένους).Τέλος ιδιαίτερη ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν μαζί με την έλλειψη Β12 συνυπάρχει υποψία νεοπλασίας καλό είναι να οδηγηθεί ο ασθενής σε περαιτέρω εξετάσεις καθ’ υπόδειξη των ειδικών (μυελόγραμμα).
Τελευταία άρθρα
Ο «πόλεμος» με το κοιλιακό λίπος
Με το πέρας του χρόνου παρατηρείται η τάση να αυξάνεται το σωματικό βάρος...
Η σημασία των συμπληρωμάτων διατροφής σε στοματικό σπρέι
Στο σύγχρονο τρόπο ζωής, τα συμπληρώματα διατροφής...