Game changers: Το ντοκιμαντέρ για τη διατροφή που συζητήθηκε εντόνως. Τι «κράτησα» - τι «πέταξα»…

Κωνσταντίνος Ξένος

Κλινικός Διαιτολόγος M.Sc. Ph.D.cand.

Διευθυντής τμήματος Διατροφογενετικής και Έρευνας Θρέψης «Ευρωκλινική Αθηνών»

Όπως πιθανόν και άλλοι συνομήλικοι μου έτσι και εγώ, κάθε φορά που πιτσιρικάς «χτυπιόμουνα» στο γυμναστήριο του φίλου μου του Δημήτρη στο Π. Φάληρο, φανταζόμουν να βγαίνω από την είσοδο του Albatros ως άλλος Arnold Schwarzenegger.

Δύσκολο βέβαια να επιτευχθεί μια τέτοια μυϊκή υπερτροφία, με το κοτόπουλο και το ρυζάκι που έτρωγα αργότερα, μετά την προπόνηση, αλλά και με τις συζητήσεις  που μας αποσπούσαν από τη σοβαρότητα στην τήρηση του αναερόβιου (κυρίως) προγράμματος. Ας είμαι όμως απόλυτα ειλικρινής: ακόμη και αν έπαιρνα όλα τα «καλούδια» που έπαιρνε ο Άρνι και αν εκτελούσα με στρατιωτική πειθαρχία ένα βαρύ πρόγραμμα άσκησης, οι πιθανότητες να του μοιάσω ήταν ελάχιστες (μάλλον ανύπαρκτες). Για να μην ισοπεδώνουμε και τους θρύλους…

Πρόσφατα λοιπόν, ο Άρνι ως παραγωγός, μαζί και με μια σειρά αξιόλογων ανθρώπων της 7^ης τέχνης αλλά και αθλητών, έβγαλε στον «αέρα» του Netflix και των κινηματογράφων ένα ντοκιμαντέρ για τη διατροφή, καυτηριάζοντας κυρίως την κατανάλωση ζωικών προϊόντων. Γνωρίζοντας, τα κιλά ζωικής πρωτεΐνης που έχει καταναλώσει ο Schwarzenegger στη ζωή του, η περιέργεια μου να δω το τηλεοπτικό αυτό πρόγραμμα ομολογουμένως μεγάλωσε. Παρακολούθησα λοιπόν πολύ προσεκτικά αυτό το άξιο λόγου σκηνοθετικά και τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποια πράγματα, τα οποία θεωρώ πως αξίζει να κρατήσουμε από αυτό, όπως και κάποια άλλα (αρκετά…) που θεωρώ πως πρέπει να «πετάξουμε» από τους διατροφικούς προβληματισμούς μας.

Ο αφηγητής του ντοκιμαντέρ James Wilks, πρώην αθλητής πολεμικών τεχνών και νυν εκπαιδευτής τεχνικών αυτοάμυνας, αφού κάνει ένα γρήγορο πέρασμα από τους «μονομάχους» της Ρωμαϊκής εποχής, στους οποίους δόθηκε το προσωνύμιο  Hordearii λόγω της συχνής και υψηλής κατανάλωσης κριθαριού, καταλήγει στη σημερινή εποχή και συζητώντας με έναν βίγκαν δρομέα μεγάλων αποστάσεων απορεί «πως είναι δυνατόν μια διατροφή χωρίς κρέας να του δίνει αρκετή ενέργεια».

Ακολουθεί ο Dr James Loomis λέγοντας μας το αυτονόητο, ότι η ενέργεια στον αθλητή παρέχεται κυρίως από τους υδατάνθρακες και όχι από τις πρωτεΐνες.

Το πρώτο λοιπόν «συγκλονιστικό» όπως παρουσιάζεται στοιχείο, δεν αφορά σε τίποτα άλλο παρά τη γνώση δεκαετιών, ότι η βασική παροχή ενέργειας για έναν άνθρωπο και δη για έναν αθλητή είναι οι υδατάνθρακες και όχι οι πρωτεΐνες (και μάλιστα οι ζωικές που «κρύβονται» σε τροφές χωρίς ή με ελάχιστους υδατάνθρακες)…

 Το ντοκιμαντέρ συνεχίζεται, παρουσιάζοντας βίγκαν αθλητές που πρωτοστατούν στα αθλητικά δρώμενα. Όμως η επιχειρούσα σύγκριση δεν θεωρώ πως συμφέρει τους όποιους «σκοπούς» μπορεί να εξυπηρετεί το ντοκιμαντέρ… Οι πρωταθλητές που τρώνε και ζωικά τρόφιμα είναι συντριπτικά περισσότεροι από αυτούς που ακολουθούν μια αποκλειστικά plant based διατροφή...

Για την αναφορά του Patrik, του αρσιβαρίστα που εξιστορεί πως τώρα που έκοψε το κρέας είναι πιο δυνατός και σηκώνει περισσότερα κιλά, δεν χρειάζεται εμβριθής σχολιασμός αν αναλογιστούμε ότι όταν σταμάτησε να τρώει κρέας ήταν 105 kg και με την βίγκαν διατροφή που ακολουθεί, πήγε, όπως μας λέει, στα 130 kg.

Με 25 Kg λοιπόν παραπάνω σωματική μάζα και με εντατική προπόνηση, τι πιο λογικό από το να σηκώνει περισσότερα κιλά… Προφανώς η αύξηση της δύναμης του δεν οφείλεται στο ότι δεν τρώει πια κρέας…

Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται και κάποιοι γνωστοί body builders που εξυμνούν την βίγκαν διατροφή και παρουσιάζονται ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένοι για τις επιπτώσεις της κατανάλωσης των ζωικών προϊόντων στην υγεία του ανθρώπου. Καλή η ευαισθητοποίηση, όμως μήπως αυτή θα έπρεπε πρώτα να αφορά στις επιπτώσεις των «βοηθημάτων» που καταναλώνουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, οι περισσότεροι από αυτούς και που μόνο φυσικά δεν είναι;  

Σε αρκετά σημεία η αναφορά στις επιστημονικές μελέτες γίνεται κατά το δοκούν, παρουσιάζοντας μόνο τα υπέρμαχα της χορτοφαγίας ευρήματα. Για παράδειγμα γίνεται αναφορά στο συμπέρασμα της ανασκόπησης του 2004 (Nutrition. 2004 Jul-Aug;20(7-8):696-703), το οποίο καταλήγει ότι συγκρίνοντας φυτική και ζωική πρωτεΐνη, το μείζον είναι να παρέχονται τα κατάλληλα ποσά και είδη αμινοξέων ανεξαρτήτως πηγής, όμως δεν γίνεται καμία αναφορά στα υπόλοιπα συμπεράσματα, που περιγράφουν το ρίσκο για σιδηροπενία στις αθλήτριες που ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή αλλά και τις χαμηλές συγκεντρώσεις κρεατίνης στο μυϊκό ιστό των χορτοφάγων, με αντίκτυπο στις επιδόσεις τους… Για το θέμα δε “κρεατίνη: χορτοφάγοι vs παμφάγοι” ίσως οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ θα έπρεπε να πάρουν μια συνέντευξη από τον καθηγητή φυσικής αγωγής Δημήτρη Βουδούρη…

ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ

Όμως στο ντοκιμαντέρ ακούγονται και πράγματα που σίγουρα αξίζει να αποτελέσουν σημαντική τροφή για σκέψη…

Οι αναφορές που γίνονται για τα οιστρογόνα που εισάγονται στον οργανισμό με την κατανάλωση γάλακτος είναι σημαντικές, ανάλογες στο παρελθόν έχω προσωπικά κάνει και τηλεοπτικά : https://www.kxenos.gr/tileorasi/prwino-tou-ant1/μάθετε-τα-πάντα-γύρω-από-τα-διαφορετικ/.

Απολύτως σύμφωνο με βρίσκουν και οι αναφορές του Dr. Scott Stoll σχετικά με την ιδιαιτέρως αρνητική επιρροή της υπερκατανάλωσης κόκκινου κρέατος στο εντερικό μικροβίωμα.

Στον αντίποδα, ιδιαίτερη μνεία επί των 2 πειραμάτων που γίνονται στο ντοκιμαντέρ και των αβίαστων συμπερασμάτων που εξήχθησαν  νομίζω πως δεν χρειάζεται να γίνει, όταν και οι ίδιοι οι επιστήμονες που τα εκτέλεσαν τόνισαν πως δεν πρόκειται για επιστημονικές μελέτες και πως οι παράγοντες που ενδέχεται να έχουν επηρεάσει τα αποτελέσματα είναι πολλοί.

ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ, Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΠΙΖΝΕΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΑΚΑ

Αρκετές φορές στο ντοκιμαντέρ συναντάμε ένα είδος «μομφής» έναντι της χρηματοδότησης επιστημονικών ερευνών από διάφορα funds, επειδή θεωρείται ότι υπάρχει χειραγώγηση των αποτελεσμάτων. Ενδέχεται να συμβαίνει και αυτό όχι όμως a priori… άλλωστε ξεχνά ο αφηγητής να μας πει πως και η μελέτη την οποία υποστηρίζει σφόδρα https://pdfs.semanticscholar.org/ca14/45946e57fcac75f6c8a2df13868247f13fe5.pdf , σχετικά με τη δράση του αβοκάντο (εξαιρετικό το αβοκάντο, δεν αμφιβάλλει κανείς)  επίσης χρηματοδοτείται από funds που εμπλέκονται με την παραγωγή αβοκάντο…

Αλλά ίσως το βασικότερο, το οποίο δεν αναφέρεται πουθενά, να είναι άλλο : οι 2 βασικοί παραγωγοί του συγκεκριμένου τηλεοπτικού εγχειρήματος, το ζεύγος Cameron (o James Cameron σκηνοθέτης με πολλές περγαμηνές και κάτοχος βραβείου Όσκαρ) έχουν κάνει μια τεράστια και πολύ φιλόδοξη επένδυση πάνω στην παραγωγή φυτικών πρωτεϊνών, με σημείο αναφοράς την πρωτεΐνη αρακά, αλλά και άλλων “animal free” τροφίμων https://www.businesswire.com/news/home/20170928005717/en/Avatar-Director-James-Cameron-Invests-Verdient-Foods …

Συμφέροντα λοιπόν ενδέχεται να υπάρχουν και από τις 2 πλευρές...σημασία έχει που βρίσκεται η επιστημονική αλήθεια.   

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ ΚΡΑΤΩ ΤΑ ΕΞΗΣ:

ΝΑΙ η υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι μια βάναυση υπόθεση και για το σώμα μας και για τον πλανήτη. H κτηνοτροφία στην εποχή μας οδηγεί σε υπερκατανάλωση πόσιμου νερού και οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον έχουν σημαντικό αρνητικό πρόσημο.

ΟΧΙ ο αποκλεισμός των ζωικών τροφών από το σιτηρέσιο ενός αθλητή δεν θα τον κάνει καλύτερο αθλητή (είναι σεβαστή επιλογή του καθενός τι διατροφή θέλει να ακολουθήσει, αλλά αξιόπιστα ερευνητικά δεδομένα που να δείχνουν πως υπάρχει προαγωγή των αθλητικών επιδόσεων για κάποιον που μεταβαίνει από την ισορροπημένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων σε βίγκαν διατροφή δεν υπάρχουν).

ΝΑΙ η με μέτρο κατανάλωση ζωικών προϊόντων έτσι όπως υποδεικνύει η Μεσογειακή Διατροφή και την εντάσσει εντός μιας ποικιλίας φυτικών (και όσο το δυνατόν ανεπεξέργαστων) τροφών αποτελεί συνώνυμο της ευεξίας, της υγείας και της μακροβιότητας.

ΟΧΙ η τακτική που ακολουθούσε ο γνωστός αθλητής του MMA Conor Anthony McGregor «τρώω δυο μπριζόλες για πρωινό, τις ημέρες πριν τον αγώνα» δεν έχει καμία σχέση με την ισορροπία και τις αθλητικές επιδόσεις που επιδιώκουμε – λογικό ότι «έσκασε» κατά τη διάρκεια του αγώνα, όπως παρουσιάστηκε στο ντοκιμαντέρ…

Εν ολίγοις το μήνυμα που θέλει να περάσει η ταινία «Είτε τρώτε ζωικά προϊόντα και υποφέρετε από τις συνέπειες είτε τα αποφεύγετε και ευδοκιμείτε» είναι λάθος. Γιατί έτσι το μέτρο χάνεται και πάλι…