Keto Diet: Αξίζει αυτή η νέα τάση...ή μήπως όχι?

Ηλιοπούλου Ηλιάνα – Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Η αλήθεια είναι ότι ήθελα καιρό να γράψω ένα άρθρο για την κετογονική δίαιτα (Keto Diet), γιατί από όταν έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό πολλοί από εσάς ρωτάτε και ενδόμυχα "φλερτάρετε" με την ιδέα να την ακολουθήσετε... Ας την γνωρίσουμε λοιπόν!

Η κετογονική δίαιτα είναι μια διατροφή πολύ πλούσια σε λίπος και ταυτόχρονα χαμηλή σε υδατάνθρακες, με σκοπό σταδιακά το σώμα να αρχίζει να χρησιμοποιεί ως κύρια καύσιμη ύλη του τα προϊόντα μεταβολισμού του λίπους, τα κετονικά σώματα, και όχι τη γλυκόζη. Τι είναι ακριβώς τα λεγόμενα "κετονικά σώματα";

Τα  κετονικά σώματα ( β-υδροξυβουτυρικό, ακετοξικό και η ακετόνη) σχηματίζονται από τον καταβολισμό των λιπαρών οξέων στο ήπαρ, όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο νηστείας και η προσφερόμενη γλυκόζη δεν είναι επαρκής, εξασφαλίζοντας έτσι μια εναλλακτική πηγή ενέργειας για το σώμα και τον εγκέφαλο. Και με τον όρο νηστεία εννοούμε την αφαγία, την μείωση της πρόσληψης τροφής δηλαδή στον οργανισμό για αρκετές ώρες. Όταν η διαιτητική πρόσληψη υδατανθράκων περιορίζεται μεταξύ 20-50 γραμμαρίων/ημέρα τότε το σώμα μας βρίσκεται σε στην κατάσταση διατροφικής κέτωσης (επίπεδα κετονών στα ούρα 0.5-5 mmol/L). Σε τέτοιες καταστάσεις βρισκόμαστε πολύ συχνά (νηστεία, ύπνος) και δεν είναι επικίνδυνες . Πως ανακαλύφθηκε και προτάθηκε όμως ένα τέτοιο μοντέλο διατροφής;

Όλα ξεκίνησαν πριν πολλά χρόνια, όταν οι επιστήμονες αναζητούσαν εναλλακτική θεραπεία για την φαρμακοανθεκτική επιληψία και διαπίστωσαν ότι οι βιοχημικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας σε κατάσταση νηστείας οδηγούν τελικά τον εγκέφαλο να χρησιμοποιεί τα κετονικά σώματα για πηγή ενέργειας αντί για την γλυκόζη, με τελικό αποτέλεσμα να  μειώνονταν και η ένταση και η συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων στους συγκεκριμένους ασθενείς.  

Μετά από αυτή την σημαντική παρατήρηση, ακολούθησαν κι άλλες μελέτες που ασχολήθηκαν με την κετογονική δίαιτα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της στο αδυνάτισμα. Ωστόσο οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες παρατήρησης, είχαν μικρή διάρκεια, γι' αυτό και τα τελικά συμπεράσματα που αφορούν την κετογονική δίαιτα δίνουν πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα της βραχυπρόθεσμα περισσότερο και όχι σε βάθος χρόνου.

Πριν δούμε πόσο ασφαλής λοιπόν είναι και πόσο αποτελεσματική για το αδυνάτισμα να σημειώσουμε μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια. Κάθε αυθαίρετη μείωση των υδατανθράκων δεν αποτελεί απαραίτητα κετογονική δίαιτα. Το μοντέλο της διατροφής αυτής, περιλαμβάνει μια πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων ημερησίως της τάξεως 20-50γρ και μάλιστα πιο συγκεκριμένα η αναλογία του λίπους προς την πρόσληψη υδατανθράκων και πρωτεΐνης μαζί πρέπει να κυμαίνεται από 2:1 έως 4:1 για να μπορέσουν να παραχθούν τα κετονικα σώματα. Το παραδοσιακό πρωτόκολλο της κλασσικής κετογονικής δίαιτας  με αναλογία 4g λίπους προς 1g πρωτεΐνης και υδατανθράκων (4:1) για παράδειγμα σημαίνει ότι 90% των θερμίδων προέρχεται από λίπος και 10% από πρωτεΐνη και υδατάνθρακες. 

Η κετογονική δίαιτα βασίζεται στην κατανάλωση τροφών πλούσιων σε «καλά» λιπαρά όπως, ελαιόλαδο, φυτική μαργαρίνη, ξηρούς καρπούς, αβοκάντο, ελιές, ταχίνι και λιπαρά ψάρια. Σκεφτείτε σαν γενικό πλάνο να έχουμε μια πυραμίδα, όπως αυτή που έχουμε στο μυαλό μας όταν σκεφτόμαστε τη μεσογειακή διατροφή, αλλά αρκετά τροποποιημένη, σχεδόν ανάστροφη και με πολλές παραλείψεις. Στη βάση της θα υπάρχουν όλες οι προτεινόμενες πηγές λίπους που αναφέρθηκαν πιο πάνω, η κατανάλωση των οποίων θα είναι μεγάλη, στη μέση της πυραμίδας θα βρίσκονται οι πηγές πρωτεΐνης δηλαδή λιπαρά ψάρια, κρέατα και πουλερικά και στην κορυφή της πυραμίδας που αντιστοιχεί στην κατηγορία τροφών που καταναλώνονται σε μικρότερη ποσότητα και συχνότητα, θα βρίσκονται οι υδατάνθρακες. Για να καταλάβετε πόσο μικρή ποσότητα υδατανθράκων είναι τα 20  γρ. αρκεί να σας αναφέρω ότι 1 φέτα ψωμί, μαζί με επαρκή ποσότητα λαχανικών που μπορεί να συνοδεύσει τα βασικά σας γεύματα ημερησίως αρκεί για να την καλύψει.

Γιατί όμως κάποιος διαιτώμενος να δώσει μια ευκαιρία στην κετογονική δίαιτα; Υπάρχουν θετικά στοιχεία περισσότερο ισχυρά από τις όποιες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκληθούν; Στις θετικές επιδράσεις της είναι η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, η βελτίωση των επίπεδων των τριγλυκεριδίων στο αίμα, ενώ στον αντίποδα στις παρενέργειες της είναι ότι λόγω της μειωμένης πρόσληψης ηλεκτρολυτών παρατηρείται αύξηση στις κράμπες, καθώς επίσης παρατηρείται κούραση, πείνα και κακή ποιότητα στον ύπνο. Όμως σύμφωνα πάντα με τη βιβλιογραφία, ένα σημαντικό πλεονέκτημα της ανάμεσα στα υπόλοιπα που αναφέρουμε είναι ότι η υιοθέτηση μιας κετογονικής δίαιτας φαίνεται να επιφέρει απώλεια λιπώδους ιστού και διατήρηση της άλιπης μάζας ανεξάρτητα από τη μορφή άσκησης των διαιτώμενων. Αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό, γιατί η μείωση μεταβολικά ενεργού μυϊκού ιστού, που συμβαίνει συνήθως με τις απλές υποθερμιδικές δίαιτες, ευθύνεται για τη χαμηλή διατήρηση και τη γρήγορη επαναπρόσληψη του όποιου απολεσθέντος βάρους.

Και επειδή ακριβώς όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος και από το εάν και κατά πόσο η όποια απώλεια βάρους που θα πετύχεις θα μπορέσει να διατηρηθεί... σκέψου πραγματικά που αποσκοπεί η ιδέα σου να δοκιμάσεις τη συγκεκριμένη διατροφή. Βραχυπρόθεσμα μπορεί να σου επιφέρει πραγματικά έντονα και ορατά αποτελέσματα στη μείωση του σωματικού βάρους, όμως να θυμάσαι ότι σε βάθος χρόνου ένα τέτοιο μοντέλο διατροφής είναι πολύ δύσκολο να υιοθετηθεί και να ακολουθηθεί για μεγάλο διάστημα. Οπότε αναλόγως το παρόν σου βάρος, και το συνολικό στόχο απώλειας που μπορεί να έχεις ανάγκη, να θυμάσαι ότι η κετογονική δεν αποτελεί μονόδρομο...αποτελεί μια επιλογή που αποδίδει μεν, αλλά με περισσότερο κόπο. Μονόδρομο στο αδυνάτισμα αποτελεί το αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί και με άλλα, πολύ πιο ισορροπημένα διατροφικά μοντέλα που έχεις περισσότερες πιθανότητες να μπορέσεις να ακολουθήσεις μακροπρόθεσμα!

 

Βιβλιογραφία: 

1. Κοssoff ΕΗ, McGrogan JR. Worldwide use of the ketogenic diet. Epilepsia 2005; 46:280-289
2. Freeman JM, Kossoff EH, Hartman AL. The ketogenic diet: one decade later.Pediatrics 2007; 119:535-43
3. Henderson CB, Filloux FM, Alder SC, Lyon JL, Caplin DA. Efficacy of the ketogenic diet as a treatment option for epilepsy:meta-analysis. J Child Neurol. 2006;21:193-198.
4. Kossoff EH. Μore fat and fewer seizures:dietary therapies for epilepsy. The Lancet Neurology Vol 3, July 2004
5. Wilson, J.M., Lowery, R.P., Roberts, M.D., Sharp, M.H., Joy, J.M., Shields, K.A., Partl, J., Volek, J.S. and D'Agostino, D., 2017. The Effects of Ketogenic Dieting on Body Composition, Strength, Power, and Hormonal Profiles in Resistance Training Males. Journal of strength and conditioning research.