Μπορούν τα τρόφιμα να έχουν «αρνητικές θερμίδες»;

Επιμέλεια
Ευγενία Αλεξάνδρου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πτυχιούχος  University of Nottingham

Τρόφιμα «αρνητικών θερμίδων» (τρόφιμα δηλαδή που αποδίδουν  λιγότερες θερμίδες από εκείνες που δαπανά ο οργανισμός κατά την πέψη τους) δεν υπάρχουν. Ωστόσο, τα τρόφιμα που συνήθως θεωρούνται τρόφιμα «αρνητικών θερμίδων» είναι συχνά χαμηλά σε θερμίδες και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και νερό - επομένως η τακτική τους κατανάλωση μπορεί να συμβάλει στην απώλεια βάρους, στο πλαίσιο ενός συνολικότερα ισορροπημένου πλάνου διατροφής.

Κατά την κατανάλωση ενός τροφίμου μόνο ένα μέρος των θερμίδων που αναφέρεται ότι αποδίδει, καθίσταται πραγματικά διαθέσιμο... Για παράδειγμα ένα τρόφιμο με υδατάνθρακες, λιπαρά οξέα και πρωτεΐνες που διαβάζουμε στην ετικέτα του ότι αποδίδει Χ θερμίδες, όταν το καταναλώσουμε, μπορεί να παρέχει στον οργανισμό λιγότερες από Χ θερμίδες, αφού κάποιες από αυτές αφορούν σε θρεπτικά συστατικά που δεν ολοκλήρωσαν τη διαδικασία της πέψης. Επιπλέον, η διαδικασία της πέψης, της απορρόφησης και του μεταβολισμού των θρεπτικών συστατικών απαιτεί ενέργεια. Αν λοιπόν ο οργανισμός δαπανά και κάποιες (λίγες η αλήθεια..) θερμίδες για όλα αυτά, τότε μένει με μια καθαρή θερμιδική «πρόσληψη» κάτω από τις Χ θερμίδες που αναφέρει η διαθρεπτική σήμανση...

Μία μικρή δοκιμή διερεύνησε τις επιπτώσεις του σέλινου που συχνά αναφέρεται ως τρόφιμο «αρνητικών θερμίδων» λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του σε θερμιδογόνα θρεπτικά συστατικά (παρέχει μόνο 16 kcal ανά 100 γρ). Στην μελέτη συμμετείχαν δεκαπέντε υγιείς γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 23 έτη, στις οποίες αξιολογήθηκε ο μεταβολικός ρυθμός πριν και μετά την κατανάλωση των 100 γρ σέλινου. Από τις 16 θερμίδες που αποδίδουν τα 100 γρ. σέλινο εν τέλει αποδόθηκαν στον οργανισμό μόνο οι 2,24.

Μια πρόσθετη μελέτη προχώρησε ακόμη περισσότερο και συνέκρινε τη λεγόμενη διατροφή «αρνητικών θερμίδων» (ΔΑΘ) με μια παραδοσιακή διατροφή χαμηλών θερμίδων (ΔΧΘ). Οι συμμετέχοντες ήταν 37 υπέρβαροι ή παχύσαρκοι άνδρες ηλικίας ≈59 ετών. Οι μακροθρεπτικές συνθέσεις των διαιτολογίων ήταν:

ΔΑΘ: 15% πρωτεΐνες, 75% υδατάνθρακες, 10% λιπαρά οξέα

ΔΧΘ: 15% πρωτεΐνες, 55% υδατάνθρακες, 30% λιπαρά οξέα

Τελικά, δεν παρουσιάστηκαν διαφορές στην απώλεια βάρους ή στον ΔΜΣ μεταξύ των ομάδων. Αυτά τα ευρήματα οδήγησαν τους συγγραφείς να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι τα τρόφιμα «αρνητικών θερμίδων» αποτελούν επιστημονική φαντασία...

Μπορούμε να πούμε λοιπόν με σιγουριά ότι η έννοια των τροφίμων με «αρνητικές θερμίδες» δεν υποστηρίζεται από τα επιστημονικά στοιχεία.