Ο «πόλεμος» με το κοιλιακό λίπος

Επιμέλεια κειμένου

Ευγενία Αλεξάνδρου

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος , Πτυχιούχος University of Nottingham.

Με το πέρας του χρόνου παρατηρείται η τάση να αυξάνεται το σωματικό βάρος καθώς ο μεταβολικός ρυθμός ηρεμίας επιβραδύνεται εκ φύσεως κατά περίπου 1 -2% κάθε δεκαετία. Πιο συγκεκριμένα, στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση η αύξηση του σωματικού βάρους και η εναπόθεση λίπους γύρω από την περιοχή της κοιλιάς είναι πιο έντονη. Ο σωματότυπος των γυναικών αρχίζει και μεταμορφώνεται από «αχλάδι» σε «μήλο», ένα μοτίβο πιο χαρακτηριστικό για τους άνδρες.

Η αλλαγή αυτή δεν επηρεάζει μόνο την εμφάνιση αλλά προμηνύει μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς η υψηλή αναλογία μέσης-ισχίου σχετίζεται με μια σειρά νοσημάτων όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, εγκεφαλικό, διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο ακόμη και ορισμένων μορφών καρκίνου, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται να προσεγγίζουν τους άνδρες στα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιστημονική μελέτη που διεξήχθη στη Δανία διαπίστωσε ότι για κάθε εκατοστό που προστίθεται στην περιφέρεια της μέσης το ετήσιο κόστος υγειονομικής περίθαλψης αυξήθηκε κατά περίπου 3% για τις γυναίκες και 5% για τους άνδρες. Ο Robert Eckel, ενδοκρινολόγος και διαυθυντής της Lipid Clinic at the University of Colorado Hospital , επισημαίνει και τις σημαντικές φυλετικές διαφορές που παρατηρούνται στα ποσοστά κοιλιακής παχυσαρκίας. Οι Αφροαμερικανοί τείνουν να έχουν μικρότερο ποσοστό λίπους γύρω από την περιοχή της κοιλιάς ενώ οι Ασιάτες τείνουν να έχουν περισσότερο.

Το σπλαχνικό λίπος (γύρω από τα όργανα) διαφέρει από το υποδόριο λίπος (κάτω από το δέρμα) στο ότι απελευθερώνει λιπαρά οξέα και φλεγμονώδεις ουσίες απευθείας στο ήπαρ κάτι που ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να συμβάλει στην πρόκληση ασθενειών που συνδέονται με την κοιλιακή παχυσαρκία. Ο Samuel Klein, επικεφαλής του Center for Human Nutrition at the Washington University School of Medicine in St. Louis, δημοσίευσε στοιχεία που δείχνουν ότι οι βασικοί παράγοντες σε αυτά τα νοσήματα (όπως η ευαισθησία στην ινσουλίνη και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων) συνδέονται με την ποσότητα λίπους μέσα στο ήπαρ και όχι έξω από αυτό αν και τα δύο φαίνεται να επηρεάζουν το ένα το άλλο. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το κοιλιακό λίπος είναι δείκτης κινδύνου και όχι η αιτία.

Η ενδοκρινολόγος Margaret Wierman, από το University of Colorado Denver , θίγει ένα πιο πολύπλοκο θέμα, αυτό των φυλετικών ορμονών. Επισημαίνει πως σαφώς εμπλέκονται οι φυλετικές ορμόνες δεδομένου ότι η αλλαγή στην εναπόθεση του λίπους συμβαίνει στις γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο το θέμα φαίνεται να είναι πιο περίπλοκο από μια απλή πτώση των οιστρογόνων, αν αναλογιστούμε ότι οι νεαρές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών τείνουν να έχουν σωματότυπο σε σχήμα «μήλου» και αντίσταση στην ινσουλίνη παρότι το σώμα τους παράγει άφθονα οιστρογόνα. Σε αυτές τις γυναίκες βέβαια παρατηρούνται και υψηλά επίπεδα ανδρογόνων. Επιπλέον όταν τα τρανσέξουαλ αρσενικά (τα οποία είναι βιολογικά θηλυκά) λαμβάνουν ανδρογόνα για να αρρενοποιήσουν το σώμα τους αναπτύσσουν περισσότερο σπλαχνικό λίπος και δυσανεξία στη γλυκόζη. Φαίνεται λοιπόν να υπάρχει μια σημαντική συσχέτιση της κοιλιακής παχυσαρκίας και της  «σχετικής ανισορροπίας» των ανδρικών και γυναικείων ορμονών.

Μια νεότερη θεωρία που δημοσιεύτηκε πέρυσι στο Nature επισημαίνει ότι εμποδίζοντας τη δράση της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) οι ερευνητές θα μπορούσαν να μειώσουν ριζικά το σωματικό λίπος συμπεριλαμβανομένου του σπλαχνικού λίπους και να αυξήσουν τους μεταβολικούς ρυθμούς στα ποντίκια. Οι ερευνητές έχουν αποδείξει στο παρελθόν ότι ο περιορισμός της δράσης της FSH θα μπορούσε να σταματήσει την απώλεια οστικής μάζας, αυξάνοντας έτσι το ενδιαφέρον για την προοπτική ανάπτυξης φαρμάκου για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και της οστεοπόρωσης.

Σύμφωνα λοιπόν με την ως τώρα επιστήμη υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να καταπολεμηθεί η αύξηση του κοιλιακού λίπους κατά το πέρασμα του χρόνου και αυτός δεν είναι άλλος από την καθιέρωση μιας ισορροπημένης διατροφής και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.