Ρίσκα και οφέλη της διατροφογενετικής και της διατροφογενωμικής : Η γνώμη των ειδικών στο προσκήνιο

Κωνσταντίνος Ξένος

Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος M.Sc.

Διευθυντής τμήματος Διατροφογενετικής και Έρευνας Θρέψης «Ευρωκλινική Αθηνών»

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, ότι η επιστήμη της διερεύνησης των διατροφικών απαιτήσεων ενός ανθρώπινου οργανισμού βάση του γενετικού του προφίλ και της επίδρασης των θρεπτικών συστατικών της τροφής στην έκφραση των γονιδίων έχει ανεβάσει ψηλά τις προσδοκίες για ευεργετικές εφαρμογές  στη δημόσια υγεία. 

Την ίδια στιγμή κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η αναφορά των ωφελημάτων που δημοσιεύονται από την πραγματική «θύελλα» των επιστημονικών αποτελεσμάτων στο πεδίο της διατροφογενετικής και της διατροφογενωμικής, παρά είναι φερέλπιδα…

Προκειμένου λοιπόν να διερευνηθεί κατά πόσο η υπέρμετρη (;) αισιοδοξία μιας μερίδας της επιστημονικής κοινότητας εμπίπτει στο φαινόμενο biohype, δηλαδή του χάσματος μεταξύ των προσδοκιών από την εξέλιξη της επιστήμης και των τελικών πρακτικών εφαρμογών της, ερευνητές του πανεπιστημίου του Μόντρεαλ έκαναν μια πολύ σημαντική μελέτη την οποία και δημοσίευσαν τμηματικά σε 2 πολύ έγκριτα επιστημονικά περιοδικά (Account Res. 2013;20(3):167-83 και Genes Nutr. 2014 Jan;9(1):370).

Κάλεσαν λοιπόν επιστήμονες οι οποίοι είχαν σημαντικές δημοσιεύσεις, παρουσιάσεις και διαλέξεις πάνω στο θέμα, να απαντήσουν σε 22 ερωτήματα σχετικά με τα οφέλη και τα ρίσκα που ενδεχομένως προκύπτουν από την επιστήμη της διατροφογενετικής και της διατροφογενωμικής.

126 επιστήμονες από όλο τον κόσμο (εκ των οποίων οι 73 καθηγητές κορυφαίων πανεπιστημίων) ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα δίνοντας στοιχεία που αξίζει να δούμε διεξοδικά…

Στη δήλωση «η επιστήμη της διατροφογενωμικής θα οδηγήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικής, τόσο προληπτικής όσο και θεραπευτικής, παρέμβασης» το 83% συμφώνησε απόλυτα, το 14% ανέφερε πως δεν μπορεί να απαντήσει τη δεδομένη στιγμή και μόνο το 3% διαφώνησε.

Στη δήλωση «οι εξατομικευμένες διαιτητικές οδηγίες θα γίνουν πιο αποτελεσματικές με τη βοήθεια της γενετικής πληροφορίας» ένα 73% δήλωσε πως συμφωνεί απόλυτα, ενώ το 21% άφησε «παράθυρο» για συμφωνία στο εγγύς μέλλον.

Στη δήλωση «οι εξελίξεις της συγκεκριμένης επιστήμης επιτρέπουν πιο ακριβείς οδηγίες σχετικά με τη διατροφική κατανάλωση αλλά και τη χρήση συμπληρωμάτων» το 74% ανέφερε πως συμφωνεί.

Παράλληλα στους επιστήμονες υγείας τέθηκαν ερωτήματα του τύπου «μήπως μέσω της επιστήμης της διατροφογενετικής και της διατροφογενωμικής η τροφή γίνεται φάρμακο;», «άραγε η εν λόγω επιστήμη μεταλλάσσει την απολαυστική συνήθεια της διατροφής σε κάτι που επιβεβλημένα πρέπει να κάνουμε προκειμένου να ωφελήσουμε την υγεία μας;» και «η γνώση διατροφογενετικών παραμέτρων αγχώνει και επιβαρύνει τη ψυχολογία των εξεταζομένων;» με τη συντριπτική πλειοψηφία να απαντά αρνητικά σε τέτοιου είδους διλλήματα…

Δεν πρέπει να παραληφθεί ότι όλοι οι επιστήμονες εφιστούν τη προσοχή (και απολύτως δικαίως) στο τρόπο με τον οποίο μεταφράζονται τα αποτελέσματα των ερευνών και ειδικά στις ημέρες μας, όπου η πρόσβαση μέσω διαδικτύου στη πηγή της πληροφόρησης υπάρχει από σχεδόν όλους, επιτήδειους και μη…

Αν και είμαστε ακόμα στην αρχή μιας συγκλονιστικής εξέλιξης, η οποία θα αλλάξει παντελώς το τοπίο των διατροφικών οδηγιών (κάτι που κατά τη προσωπική μου εκτίμηση και την ερευνητική μου ενασχόληση πιστεύω πως θα μετουσιωθεί σε πράξη στα επόμενα 7-8 χρόνια) η αλήθεια είναι μια και αποτελεί και το βασικό συμπέρασμα της διεξοδικής μελέτης των Καναδών ερευνητών: «Δεν υπάρχει, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, ένδειξη για δυσμενείς ή αρνητικές επιπτώσεις της επιστήμης της διατροφογενετικής και της διατροφογενωμικής»